Ambitienota

Waarom een ambitienota?

Het mobiliteitsplan van Zandhoven dateert van november 2001. Zandhoven was één van de eerste gemeenten met een uitgewerkt mobiliteitsplan op maat van de gemeente. Het plan gaf een situering van Zandhoven in de grotere context, maakte een categorisering van de wegen op en werd vervolledigd met een actieplan om concreet benoemde verbeterpunten aan te pakken. Het gaf een eerste leidraad van

wat mobiliteit in een gemeente als Zandhoven is en wat het zou kunnen zijn. Dit plan werd nog eens verdiept in 2009 én in 2015 telkens via een spoor 2. Normaal gezien zou in 2015 een volledig vernieuwd mobiliteitsplan (spoor 1) uitgewerkt worden, maar omwille van de zeer ingrijpende werken aan de N14, kozen zowel de GBC als de RMC terug voor een kortere versie via spoor 2. Ondertussen zijn de werken op de N14 ver gevorderd en zijn de plannen voor fase IIIb zo goed als definitief geworden. Sindsdien zijn er ook vele andere ontwikkelingen geweest, zowel op vlak van ruimtelijke ordening en het algehele begrip mobiliteit waarbij zowel de weggebruikers, de modi en de wetgeving veranderden.

Het vorig plan heeft dus nog steeds enkele goede basislijnen, maar is in vergelijking met de recentere plannen van gelijkaardige gemeenten behoorlijk voorbijgestreefd. Vooral op vlak van communicatie, sensibilisering en participatie is er een groot hiaat. We zijn er vandaag van overtuigd dat dat nu immers de aspecten zijn die nog meer dan het plan zelf moeten bijdragen tot een goede mobiliteit in onze gemeente. Een plan dat enkel top down gemaakt en beslist wordt, is niet meer van deze tijd.

Mobiliteit kruipt immers waar het niet gaan kan. Het verandert van vorm, krijgt nieuwe technologische snufjes en kent steeds meer gebruikers. Iedereen is een gebruiker van mobiliteit: kinderen die te voet, met de step of met de fiets naar school of naar de jeugdbeweging gaan, ouders die hun dagelijkse woonwerkverkeer doen en ondertussen de kernen doorkruisen om familie te bezoeken en boodschappen te doen, leveranciers die onze handelskernen bevoorraden, busverbindingen die door onze centra lopen – of net niet meer – en bezoekers die van “het land van Playsantiën” genieten.

Tevens vormt de gewestweg, de N14, en de (files op) de twee autosnelwegen, (E313 en E34) voor druk bereden verkeersaders met heel wat sluipverkeer tot gevolg. Dit vormt een kluwen aan gebruikers, doelen, meningen, expertises en ontwikkelingen. Ook het maatschappelijk kader is onderhevig aan enkele grote veranderingen.

Koning auto staat onder druk en zelfs bij de trouwste onderdaan begint soms twijfel toe te slaan. Dit wordt mee veroorzaakt door de immense druk op de publieke ruimte, het constant groeiend filenetwerk en de klimatologische veranderingen. Het is voor iedereen wel duidelijk dat er iets moet veranderen. Dat maakten de klimaatbetogingen ook duidelijk.

Wat de precieze oplossing is, is een ander verhaal. Zandhoven wil, na het goed onthaal van het masterplan, opnieuw een plan voorleggen en een proces starten dat inspirerend kan zijn voor gemeenten met een gelijkaardig profiel.

Want ondanks het feit dat Zandhoven 5 relatief rustige dorpskernen heeft, heeft ze dezelfde uitdagingen als veel omliggende steden en gemeentes:

– De dorpskernen worden meer en meer gebruikt door sluipverkeer. De vrachtwagens die door de centra rijden, worden als zeer hinderlijk ervaren en woonstraten kreunen onder het toenemend verkeer met onaangepaste snelheden.

– Het openbaar vervoer is onvoldoende en niet afgestemd op onze deelgemeenten met uitdagingen in functie van de basisbereikbaarheid

– Bovenlokale fietsverbindingen hebben kwaliteits- en kwantiteitsuitdagingen. O.a. de fiets-o-strade, via het jaagpad van het Albertkanaal, is niet volledig uitgerust voor die functie.

– Uitbouw van verschillende mobipunten;

– Omgaan met verschillende vervoersmodi en het realiseren van een duurzame modal shift (smart mobility, elektrische mobiliteit, deelmobiliteit, …)

– Omgaan met stijgende parkeerdruk en impact op beschikbare ruimte en leefbare kernen

– De vervoerregio’s zullen de loop van het openbaar vervoer weldra hertekenen.

– Gemeentelijk Mobiliteitsbeleid afgestemd op lokaal ruimtelijk beleid en bovenlokaal mobiliteitsbeleid

– Voorzien van een inclusief mobiliteitsbeleid : van ‘8 tot 80’, voor iedereen en vooral op maat van de mens. Deze uitdagingen kunnen echter, samen met de potenties die werden blootgelegd in het masterplan, worden omgedraaid naar troeven waarin Zandhoven veel te bieden

heeft voor haar inwoners met o.a.:

– De gewestweg biedt – na volledige realisatie – een vlotte verbinding met de bovenliggende wegennetten, de E313 en de E34

– Een uitgebouwde fiets-o-strade naast het Albertkanaal, vult het bovenlokaal functioneel fietsroutenetwerk aan met een snelle verbinding naar Antwerpen en Herentals; Het wegwerken van de missing link in Oelegem kan wonderen doen voor de fietsende werknemers.

– Zandhoven kan met het vooronderzoek van het nieuwe mobiliteitsplan het vervoer op maat goed inschatten en in de vervoersregio Antwerpen een doordachte stem uitbrengen.

Vergeten we hier trouwens ook niet de verschillende provinciale plannen : Mobiliteit in de Noorderkempen en Mobiliteit in de Midden- Kempen, waaraan Zandhoven telkens meewerkte. Ook deze visies werden door onze gemeente gedragen.

– Leefbare dorpskernen met aangepast vervoersregime die onderling met elkaar op multimodale wijze verbonden. Een eerste stap, om een antwoord te bieden aan bovenstaande uitdagingen, nam Zandhoven in april 2019 in de gemeentelijke begeleidingscommissie (GBC) met de evaluatie (sneltoets) van het huidige mobiliteitsplan. Al snel was de conclusie: spoor

1: volledige vernieuwing van het mobiliteitsplan. Dit werd in mei 2019 bevestigd door de RMC. Kernbegrippen, ambities, participatie en trends en tendensen moeten nu besproken worden met als doel samen de aanzet te vormen voor een robuust kader, een scherp gestelde ambitie, waarmee Zandhoven op zoek gaat naar een partner om dit verder vorm te geven als nieuw mobiliteitsplan.

Het einddoel?

Met een vernieuwd mobiliteitsbeleid wil Zandhoven de lat hoog leggen en hiermee een ruimer kader bieden dan de wettelijke vereisten en de technisch vastgelegde details. Het belangrijkste is dat de gemeente een duidelijke richting uit wil en dit aan de burger, politiek en gebruikers kan communiceren.

Dit vernieuwd mobiliteitsbeleid heeft dan ook als doel te komen tot een werkbaar instrument waarmee Zandhoven een proces van gedragsverandering in gang zet; de modal shift faciliteert en ambitieus genoeg is om de komende uitdagingen op vlak van mobiliteit, ruimtelijke ordening, leefkwaliteit en klimaatdoelstellingen het hoofd te bieden.

De kern is dan ook niet enkel ‘mobiliteit’. Het gaat om het doorgronden van het verplaatsingsgedrag, het waarom en de mogelijke beïnvloeding van de wijze waarop dit gebeurt. Autogebruik is immers niet (of moeilijk) weg te denken uit het dagelijks leven van velen. Dat is ook niet meteen de doelstelling. Wel wil Zandhoven haar inwoners er bewust van maken dat er nog andere manieren van verplaatsing mogelijk zijn. Dat de fiets, de bus, de trein of zelf maar te voet gaan, niet persé trager is dan de auto.

En naast de snelheid wil Zandhoven ook opnieuw kwaliteit aanbieden en aantonen dat functionaliteit niet steeds hoeft te primeren. Het onderweg zijn wordt nu vaak als tijdverlies gezien terwijl er zoveel mogelijkheden zijn om van de reis te genieten.Voor zowel inwoners als bezoekers zijn de verschillende troeven die Zandhoven te bieden heeft zowel op recreatief vlak, maar ook op gebied van handel en plaatselijke bedrijvigheden (met inbegrip van onze zorgcentra) en de vele fiets- en wandelverbindingen voor woon-en werkverkeer een voorbeeld van aangenaam reizen.

Zandhoven behaalde zijn tweede SAVE – label en volgt momenteel het traject “verkeersvriendelijke gemeente” van de provincie Antwerpen.

Het STOP-principe is bijgevolg genoegzaam bekend en dient als eerste leidraad

gebruikt te worden bij elke nieuwe ruimtelijke ontwikkeling, evenementenorganisatie, omleiding en inrichting van de wegen. Een gezond mobiliteitssysteem stelt de actieve mens centraal. Dat bereik je door in te zetten op het STOP-principe. Dat betekent dat je bij de planning en inrichting van de publieke ruimte eerst aandacht hebt voor stappers, dan voor trappers en het openbaar vervoer, en pas daarna voor de personenwagens. In de praktijk zien we dat te weinig gebeuren. Niet voor niets is België koploper in fijn stof gerelateerdeastma.

Het plan dient op maat gemaakt te worden van alle weggebruikers en niet enkel in functie van de wagen. Het dient een proces op gang te brengen om het ook bij de herinrichting van een straat te hebben over een ‘publieke ruimte’ en niet zozeer over een straat voor de wagen. De publieke ruimte is immers het eerste waarmee burgers in aanraking komen wanneer ze hun woning verlaten. Het is een platform om je te verplaatsen, te winkelen, te spelen of een praatje te maken met de buren. De mensen hechten meer en meer belang aan het uitzicht en gebruiksgenot ervan. Goede publieke ruimten dragen niet enkel bij aan de lokale leefkwaliteit maar ook aan een brede waaier bovenlokale beleidsvelden: verkeersveiligheid, duurzame verplaatsingen, integraal waterbeleid, natuur en milieu, volksgezondheid, een sterk dorp met een goed draaiende economie, enz.. De kwaliteit ervan hangt samen met de fysieke inrichting.

Nu is het tijd om deze en andere doelstellingen te verwezenlijken met ambitie en een nieuw mobiliteitsbeleid. Het is immers niet voldoende om enkel de fietspaden te voorzien vanuit de ambitie om meer te fietsen. De infrastructuur moet ‘leven’ in het hart van de gemeente, haar ambtenaren en politiekers en zij zullen het voorbeeld moeten geven aan de burgers.

…

Een deel van onze doelstellingen zitten vervat in deze 3 labels.  We gebruiken ze om projecten en plannen van het komende jaar verder toe te lichten

Verkeersveilige omgeving

Zandhoven wil een veilige gemeente zijn waar niemand slachtoffer wordt van verkeer. Schoolomgevingen veiliger maken en snelheden terugdringen behoren onder meer tot de ambitie.

Verblijfskwaliteit

De publieke ruimte van Zandhoven moet uitnodigen om er te verblijven. Meer ruimte voor ontmoeting, spel en beweging in een gezonde lucht staat hoog op de agenda.

Duurzame keuzes

Zandhoven trekt de duurzame kaart en zet in op actieve mobiliteit. Het aanmoedigen van stappen, trappen en gebruik van openbaar vervoer maakt onlosmakelijk deel uit van het nieuwe mobiliteitsplan.